Sanayi devriminin 18. yüzyılda başlamasıyla birlikte insan gücüne makine gücünün de eklenmesi, iş hacminin artmasına sebep olmuştur. Yaşanılan hızlı fabrikalaşma sonucu ortaya çıkan olumsuz çalışma koşullarında uzun mesai saatleriyle çalışan işçilerde iş kazası ve meslek hastalıklarının artması, sanayileşen toplumların en önemli sorunu haline gelmiştir. İngiltere’de bu sorunlara karşı 1802 yılında iş sağlığı ve güvenliği alanında ilk yasal düzenleme olan Fabrikalar Kanunu (Factory Act) çıkarılmıştır. Daha sonra 1804 ve 1819 yılında 2. Fabrikalar Kanunu ile (2. Factory Act) çalışma alanlarındaki sağlık koşulları ve mesai saatleri gibi düzenlemelerle iş kazaları ve meslek hastalıkları azaltılmaya çalışılmıştır.

Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenleme, 1865 yılında Osmanlı döneminde çıkarılan “Dilaver Paşa Nizamnamesi”dir. Sanayi bölgelerinde çalışma koşulların düzenlenmesi, fabrikalarda doktor istihdam edilmesi, işçilerin tedavi edilmesi ve işçilerin istirahat etmeleri konularının üzerinde durulmuştur. Günümüzde 6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile oluşan meslek hastalıkları farklı başlıklara ayrılarak çalışanların sağlığı korunma altına alınmıştır. Avrupa Birliği uyum süreciyle birlikte sürekli olarak güncellenen yönetmelikler ile iyileştirmeler yapılmaya devam edilmektedir. 

Günümüz yasal düzenlemelerine bakılarak belirlenen gürültü maruziyet sınır değerleri aşan sektörler aşağıda listelenmiştir. Bu sektörlerdeki çalışanların gerekli önlemler alınmadığı durumda işitme sağlıkları büyük tehlike altındadır. 

1- Tekstil ve Dokuma Sektörü

2- Madencilik Sektörü

3- Metal Sektörü

4- Havayolları

5- Kâğıt Sektörü

6- Ahşap İşleme Sektörü

7- Otomotiv Sektörü

Kullanılan makinaların gürültülü çalışması ve yapılan işlemlerde (kaynak, metal kesim, dokuma, CNC işlemleri, vb.) kullanılan malzemelerin yapısı nedeniyle bu sektörlerde gürültü diğer sektörlere oranla daha fazladır.

Metal sanayi sektöründe metal kesim makinaları ve sektörde sıklıkla kullanılan press motor, kaynak ve matkap gibi ekipmanların çalışma prensibi sebebiyle yüksek gürültü çıkarması gürültü kişisel maruziyetini maksimum seviyelere çıkaran unsurlardır.

Tekstil sektöründeki sık kullanılan iplik örme, kumaş dokuma, şardonlama, buklet, vater ve tarak makinaların yaklaşık 4000-7000 yüksek devirlerde çalışması tekstil firmalarındaki gürültü kişisel maruziyet değerlerini 108 dB(A) gibi tehlikeli gürültü seviyelerine çıkarmaktadır.

Otomotiv sektöründe talaşlama, basınçlı hava ve özellikle preslerin kullanımı ortamda oldukça yüksek bir gürültünün oluşmasına neden olmaktadır. 

Endüstride Gürültüden Korunma Yöntemleri  

Yukarı belirtilen sektörler başta olmak üzere, iş yerlerinde yaşanılan gürültü sorununu azaltmak veya yok etmek için ilk olarak gürültü kaynağı doğru bir şekilde gerekli mühendislik yaklaşımlarıyla belirlenmelidir. Bu genellikle gürültü haritalandırma ile yapılmaktadır. Gürültü kaynağı belirlendikten sonra gürültü 3 temel yaklaşımla azaltılabilir.

1. Gürültüyü kaynakta azaltmak ve kontrol altına almak

2. Gürültüyü alıcı ile kaynak arasındaki yolda azaltmak

3. Gürültüyü gürültüye maruz kalan kişide engellemek

1.Gürültüyü Kaynakta Azaltmak ve Kontrol Altına Almak

Sanayi sektörlerindeki tehlikeli gürültü sorununu çözmenin en etkili yoludur. Gürültüyü kaynağında kontrol etmenin ilkeleri: 

a) Daha sessiz olan işlemlerin seçilmesi, 

b) Planlama ve bakımla gürültünün monitör edilmesi

c) İşletme şartlarının değiştirilmesi,

d) Gürültü kaynağının ses emici malzemeler ile kaplanması (mantolama) 

e) Gürültü kaynağının yerinin değiştirilmesi

f) Susturucu kullanılması

g) Titreşim yalıtımı yapılması ve titreşim sönümlenmesinin uygulanması 

i) Gürültü yapan makinanın değiştirilmesi gibi önlemlere başvurulabilir. 

2. Gürültüyü Kaynakla Alıcı Arasındaki Yolda Azaltmak

Gürültünün kaynağında tamamen yok edilememesi veya azaltılamaması gibi durumlarda, ses enerjisinin yayıldığı yol üzerinde yoğunlaşmasına ve çoğalmasına sebep olmaktadır. Gürültüyü kaynağıyla alıcı arasındaki yolda azaltmak için:

a) Gürültü kaynağı olan makine ve ona maruz kalan işçi arasındaki uzaklığı (ses şiddeti havada, aradaki uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak azalır) artırmak,

b) Sesin havada serbest yayılmasını engellemek için ses emici engeller kullanılması, 

c) Ses duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği veya tekrar yansıyabileceği yerlere ses emici özelliği bulunan malzemeler ile kaplamak ya da çalışma ortamını bu tür malzemelerden yapmak, 

d) Gürültü kaynağını akustik kabin ile kapatmak ya da sesi azaltacak şekilde ayırmak.

3. Gürültüyü Gürültüye Maruz Kalan Kişide Engellemek

Gürültünün kaynağında yok edilememesi veya ilerlediği yol üzerinde azaltıcı önlemlerin alınamaması durumunda gürültüye maruz kalan çalışanın üzerinde bazı önlemlere başvurulmaktadır. Gürültüyü maruz kalan kişide engellemek için:

a) Gürültüye maruz kalan çalışanı gürültülü makinadan ayırmak

b) Çalışanın gürültüye maruziyet süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde dönüşümlü çalışma uygulamasına gitmek

c) Mümkünse iş programını değiştirmek

d) Çalışanın kişisel koruyucu kullanmasını sağlamak

Pechom olarak “Garantili Akustik Çözümler” sloganımızla gürültünün azaltılması konusunda her türlü hizmet ve uygulamayı akustik bilgi ve tecrübemiz ile gerçekleştirebilmekteyiz;

• Akustik danışmanlık ve mühendislik hizmeti verebilmekte,

• Kaynakların noktasal tespitini frekans bazlı akustik ölçüm ve haritalandırma ile gerçekleştirebilmekte,

• Belirlenen kaynakları kabin, mantolama, gürültü duvarı gibi çözümlerle ses düşüm garantili olarak sessizleştirilmesini gerçekleştirmekteyiz. 

Ülkemizde ne yazık ki son çözüm alternatifi olarak belirtilen tehlikeli gürültünün işçi üzerinde sınırlandırılması ilk alternatif olarak tercih edilmektedir. Oysa kişi üzerinde sınırlandırma kolay gibi görünse de de kolay ve kalıcı bir seçenek değildir. Bu yöntem, problemi çözmekten çok geçici bir süre ertelemeye yaramaktadır ve bu sürede kalıcı bir çözüm yöntemi bulunmazsa işletmede iş gücü, zaman kaybı ve ekonomik yükümlülüklere sebebiyet verebilir. Gürültüyü kaynakta azaltacak mühendislik önlemlerine yönelmek başlarda maliyetli gibi görünse de uzun vadede en mantıklı ve karlı seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.