Frekansın Rolü: Gürültü Ölçümünde Neden Önemlidir

Tarih // 7 Kasım 2024


Seste dikkat edilen temel iki unsur sesin şiddeti ve frekansıdır. Sesin şiddeti kulak zarına ulaşan basınçla (Pa) ilgilidir ve desibel (dB) ile ölçülmektedir. İnsan kulağının algılayabildiği desibel aralığı 0 – 140 dB’dir.  

Frekans, bir cismin 1 saniyedeki titreşim miktarını belirtmektedir ve Hertz (Hz) ile tanımlanmaktadır. Yine insan kulağı 20 – 20.000 Hertz aralığındaki frekansları algılayabilmektedir; fakat en iyi algılanan frekans aralığı 250 Hertz ve 3000 Hertz arasındaki konuşma frekansı bölgesidir. 

20 – 20.000 Hz. değerin altındakilere infrasonik, üstündekilere ise ultrasonik sesler denir. Bu sesler insan kulağı tarafından işitilememesine karşın kişide bulantı, baş ağrısı ve huzursuzluk yapmaktadır. 

Gürültü ise fiziksel olarak düzensiz seslerden oluşur, fizyolojik olarak ise istenmeyen sestir. Gürültünün tınısı yoktur ancak baskın frekans içeriği olabilmektedir. 

Gürültü kaynağının çok olduğu endüstrilerde seslerin üst üste binmesi ve tınısının algılanamaması kaynağı tespit etmekte işleri zorlaştırır. Ses dediğimiz yapının logaritmik artması nedeniyle aynı desibeldeki iki gürültünün ortama etkisi var olan değerden daha yüksek algılanmasına neden olmaktadır.

Örneğin 2 adet 90 dB’lik kaynağın ortalama ses seviyesi;

10 log (10spl/10+10spl/10 

10 log (1090/10+1090/10 ) = 93 dB dir. 

Görüldüğü gibi var olan kaynağın diğer bölgelere etkisini basit matematik ve kulağımızla çözümlemek mümkün değildir.

Bu yüzden sesleri ayırt edebilmek için Gürültünün frekansiyel olarak ölçülmesinin ortamdaki baskın frekansa göre kaynağın belirlenmesinde büyük rolü vardır. 

Yüksek frekanstaki sesler sürekli ve daha rahatsız edicidir. Örneğin havalandırma gürültüsü yüksek frekanslıdır fakat şiddeti daha düşüktür, bu sebeple yönü ve kaynağın algılanması güçtür. Düşük frekanstaki sesler ise daha tok duyulur. Trafo sesleri düşük frekanslı seslere örnek verilebilmektedir. 

Bu yüzden ortamdaki gürültünün kaynağını tespit etmek istiyorsak tek başına desibel ölçümü yeterli olmamaktadır. Gerekli standartlara uygun frekansiyel ölçümlerin yapılması gerekmektedir.  


haber-img